TWARDOCH I JEGO POKORA

„(…) Nie tylko ja sam siebie ukształtowałem, ale ukształtowali mnie też inni, nawet ci, których nie pamiętam i których nikt już nie pamięta, którzy wiedli życie tak inne od mojego dziwnego życia, a jednak w tych ich dawnych życiach związanych z ziemią i podziemiem coś we mnie zostało, z rytmu rolniczych pór roku czy z pyłu w górniczych płucach, z wojen, przed którymi uciekali, których się bali i na które szli, które przeżywali i w których ginęli.”
– tak Szczepan Twardoch wyjaśnia w czasopiśmie Przekrój swoje podejście do odkrywania tożsamości. Czterdziestoletni pisarz-Ślązak bardzo głęboko siedzi w tym temacie, co widać w jego powieściach, wywiadach i aktywności w życiu społecznym. Twardoch niejednokrotnie ubiera bohaterów swoich powieści we własne przemyślenia, problemy dotyczące pochodzenia, przywiązania do ojczyzny albo do innych niematerialnych wartości. Podważa sens patriotyzmu na rzecz prostego, zupełnie normalnego życia jednostki. Te rozważania opisał i zamknął w formie książki, której premiera odbyła się we wrześniu tego roku.

Alois czy Szczepan?

Narzędziem do rozwiązania problemu identyfikacji z miejscem urodzenia stał się tytułowy „Pokora”, o imieniu Alois, i jego wyjątkowy, niezwykle intymny dziennik. Zwraca się w nim do tajemniczej Agnes – miłości swojego życia, o której może tylko marzyć.
Narracja powieści przypomina bardziej strumień myśli lub wielki monolog wewnętrzny niż konkretne wpisy w dzienniku. Twardoch przeplata języki: polski, śląski i niemiecki, raz pisze jako Pokora, raz o Pokorze – z perspektywy pierwszej i trzeciej osoby. Na dodatek, tekst pisany jest ciągiem – wypowiedzi innych osób zazwyczaj nie są oddzielone od potoku słów bohatera. Robi to niesamowity efekt – nie wiadomo do końca z kim mamy do czynienia. Podobnie jak bohater, czujemy się zagubieni.
Alois to trochę Niemiec, trochę Polak, czasem coś pomiędzy, innym razem nikt.

Ślonzok, Ślonzoczka

Twórczość Twardocha znalazła się w odpowiednim miejscu i czasie, porusza szeroko pojęte tematy współczesne – nie tylko te wymienione powyżej. Podziały klasowe, wątki queerowe i genderowe grają sporą rolę w jego powieściach. A tożsamość narodowa (opierająca się w dużej mierze na kulturze) w dobie globalizacji może ponownie stanąć pod znakiem zapytania. Problemy przywoływane w dziełach pisarza dają do myślenia, a ich uniwersalność odbija się głośnym, egzystencjalnym echem.